روش های مبارزه با فقر در اسلام

اسلام دینی جامع است و تمام ابعاد زندگی بشر را در نظر گرفته است، از این رو برنامه هایی تدوین نموده است تا افراد در کمال آرامش به همزیستی بپردازند و از بودن در کنار هم لذت ببرند. فقر یکی از پدیده های اجتماعی است که در همه جوامع وجود دارد و ممکن است هر شخصی در طول زندگی با آن روبرو شود. از این رو ضرورت دارد تا اسلام با این پدیده اجتماعی مبارزه کند. عده زیادی برای رفع فقر و نداری خود از دیگران کمک می خواهند و این گونه با مسئلت از دیگران حاجت می خواهند. اسلام این گونه رفتارها را به شدت نهی کرده و این گونه افراد را تقبیح می کند.

در اسلام اصل بر این است که همه افراد از آنچه خدا به آنها داده رضایت داشته باشند و هرگز نیاز خود را به دیگران اظهار نکنند و از خدا برای رفع فقر خود کمک بخواهند و از خداوند برای رفع فقر خود استمداد جویند. با این حال برخی از افراد همواره اظهار فقر کرده و بی بضاعتی خود را اظهار می کنند و زندگی خود را فقیرانه نشان داده و شخصیت خود را تحقیر می کنند. التماس کردن در برابر دیگران و اظهار نیاز به دیگران در اسلام به شدت نهی شده و اسلام این گونه رفتارها را مغایر با ارزشهای انسانی می داند.

در اسلام فقر به شدت نهی شده و در متون اسلامی عاملی برای کفر تلقی می گردد. حضرت علی(ع) خطاب به فرزندشان محمد حنفیه سفارش نمودند: ای فرزند! من از تهیدستی بر تو هراسناکم، از فقر به خدا پناه ببر که همانا فقر، دین انسان را ناقص و عقل را سرگردان و عامل دشمنی است و در کلام دیگری می فرماید: هر کس به فقر مبتلا گردد به چهار خصلت گرفتار شود: ضعف تعیین، نقصان عقل، سستی دین و کم حیایی. پس باید از فقر به خدا پناه برد.

قرآن یکی از راهکارهای مبارزه با فقر را صدقه دادن می داند و این گونه می فرماید: «للفقراء الذین احصروا فی سبیل الله لایستطیعون ضرباً فی الارض» صدقات مخصوص فقیرانی است که در راه خدا ناتوان و بیچاره اند و توانایی آنکه کاری پیش گیرند ندارند. (بقره/ ۱۷۳) و در آیه ای دیگر می فرماید: «الشیطان یعدکم الفقر و یأمرکم بالفحشاء: شیطان کسی است که به شما وعده فقر می دهد و امر می کند شما را به فحشاء.(بقره/۲۶۸) قرآن بخشش از بهترینها را می ستاید.

در آیه قبل از این آیه آمده: ای اهل ایمان انفاق کنید از بهترین آنچه به دست می آوردید و از آنچه برای شما از زمین می رویانیم و بدها را برای انفاق معین نکنید و بدانید که خدا بی نیاز و به ذات خود ستوده صفات است. (بقره/۲۶۷)

اسلام برای رفع فقر در جهان برنامه های زیادی مانند پرداخت خمس، صدقه و زکات دارد. علاوه بر این اسلام تأکید دارد تا همه افراد برای کار تلاش کرده و هر کس عضوی فعال در جامعه باشد. از سوی دیگر همه افراد را به کمک به یکدیگر و مهربانی و همدلی توصیه می کند و می کوشد تا  با افزایش روحیه همدلی آثار فقر و نداری را از بین ببرد و جامعه را به  سوی تساوی سوق دهد.

علاوه بر این به افراد فقیر توصیه می کند تا با خویشتن داری و صبر با مشکلات مالی بسازند و با توکل خود کاری پیش گرفته و با فقر مبارزه کنند. به راستی اگر دستورات اسلام به درستی رعایت می شد و انسانها باور به امداد غیبی داشته و برای حل مشکلات از عقل و دانش خود بهره برده و به خدا توکل می کردند آیا این گونه جهان نظاره گر این گونه زشتی ها می بود؟*